Beykozlu
New member
Ruken Kadıoğlu
Elektronik sigaralar, bilhassa sigarayı bırakmak isteyenler içinde giderek yaygınlaşıyor.
Türkiye’de Şubat 2020’de satış ve ithalatının yasaklanmasına karşın internet üzerinden elektronik sigara satışı sürüyor. Google’da “e-sigara” diye yapılan aramalarda fazlaca sayıda şirketin satış yaptığı görülüyor.
Elektronik sigara nedir?
Elektronik sigaralarda, ortasında nikotin, çeşitli aroma ve katkı hususları olan bir sıvı ısıtılarak solunabilecek bir buhar haline getiriliyor. Bu buhar, nefesle çekilerek akciğerlere ulaşıyor.
Uzmanlar, solunan elektronik sigara buharının akciğer tepkileri, teneffüs yetmezliği ve ağır bakımda tedavi gerektirebilecek rahatsızlıklara yol açtığını söylüyor.
Türk Toraks Derneği’nin araştırmasına göre elektronik sigaraların içeriğinde epey çeşitli kimyasallar bulunuyor:
‘Masum bir alternatif olarak sunuluyor’
Memorial Bahçelievler Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Doç. Dr. Sinem İliaz, elektronik sigaraların olağan sigaraya “masum bir alternatif” olarak sunulduğunu belirterek şunları söylüyor:
“Ancak elektronik sigaraya inançlı denilebilmesi için elimizde kâfi ve uzun vadeli bilimsel deliller bulunmuyor. Bunun tersine kısa vadede epeyce olumsuz sonuçları olduğuna dair yayınlar da çıkmaya başladı. Elimizde kesin bilgiler olmamakla birlikte, genç ve çocuklar içinde dünyada olduğu üzere Türkiye’de de elektronik sigara kullanması artıyor.”
‘E-sigara, sigara piyasasının canlı tutulması için kullanılıyor’
E-sigaraların sigara firmaları tarafınca pazarlandığına da dikkat çeken İliaz, sigaranın zararlarından yahut sigara içimini azaltmaya yönelik siyasetlerden dolayı büyük sigara firmalarının da e-sigara pazarına yönelmeye başladığını vurguluyor:
”Amaç içiciye daha az ziyan vermek değil, yalnızca içeriğindeki nikotin niçiniyle bağımlılığı devam ettirmektir. E-sigara içen bireylerin de bir daha olağan sigaraya dönmesi hayli sık karşılaşılan bir durumdur. Sonuç olarak, e-sigaranın firmalar tarafınca tütün/nikotin bağımlılığının, ötürüsıyla sigara piyasasının canlı tutulması için kullanıldığı düşünülmektedir.”
E-sigaraya erişimin kolaylığı, olağan sigara kullanan yahut e-sigarayı denemek isteyen beşerler içinde kıymetli bir yer tutuyor.
Sağlığa Evet Derneği Lideri Prof. Dr. Elif Dağlı, Türkiye’deki e-sigara pazarını şu biçimde özetliyor:
”Ülkemizde e-sigara üretimi ve ithalatı yasak. Ama 18 yaş üstü yolcu şahsî kullanım için bir adet yurt haricinden getirilebiliyor. E-sigaraya yasak bulunmasına karşın ulaşmak maalesef hayli kolay. İnternet arama motorlarına e-sigara yazın, bütün satış siteleri karşınıza çıkıyor.
“Kredi kartı ile online ödeme, kapıda ödeme, havale ile ödeme seçenekleri sunuluyor. Sipariş verildiği anda eserin kargoya verileceği hatta tıpkı gün motorlu kurye ile teslimat yapılacağı beyan ediliyor. Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar bu mamüllerin yasa dışı olarak hayli sayıda internet sitelerinde satıldığı, resmi kargolarla taşındığını gösterdi.”
İnsanlar niye e-sigaraya yöneliyor?
İnsanların e-sigaraya niye yöneldiğini anlatan Doç. Dr. Sinem İliaz, ”Sigara artırımları ve vergilendirmesi, sigaraya olan talebin azaltılması için kullanılan planlı bir devlet ve halk sıhhati stratejisidir. Günlük tüketimi bir paket ve altında olan şahıslar mali niçinlerle e-sigaraya yöneliyor olabilir” diyor.
İnternet üzerinden hizmet veren ve ismini açıklamak istemeyen bir e-sigara ticaret sitesi yetkilisi de, çeşitli sebeplerle elektronik sigaraya ilginin fazla olduğunu söylüyor.
”Kullanıcı olağan sigara kullanırken, sıhhatinde yahut performansında makûs tesirler hissettiğinde e-sigarayı denemek istiyor. Öbür bir etken de sigara artırımları. Sigara artırımları ötürüsıyla talep artışı olabiliyor.
”Biroldukça farklı forumdan, internet sitelerinden yahut Facebook, Telegram, Instagram üzere toplumsal ağlardan e-sigara eserleri satılıyor. Her ne kadar siteler kapatılsa da diğer bir sayfa açılıp, yine satışa devam edilebiliyor. Vakit zaman elden satış yapan mağazalar da var. Bu mağazalar tespit edilince para cezası veriliyor.”
Bu yıl sigaraya altıncı sefer artırım yapıldı. Paket meblağları geçen yıla kıyasla yüzde 50 arttı. En değerli paket sigara fiyatı 33,5 liraya, en düşük paket sigara fiyatı ise 27 TL’ye çıktı.
‘E-sigara kullanması genç ve çocuk yaşlara kadar düştü’
Uzmanlara nazaran e-sigarayla ilgili öbür bir tehlike de, eserleri yeğleyen şahısların yaş aralığı.
Prof. Dr. Elif Dağlı gençlerin e-sigaraya yönelmesinde sigara sanayisinin hissesi olduğunu anlatıyor:
”Gençlerin e-sigaraya yönelmesi için tütün/nikotin/kenevir sanayisi elinden gelen her türlü açık ve zımnî reklamı yapıyor. Toplumsal medya e-sigara görselleri ile dolu. ”Influencer” ismi verilen bilinmeyen reklamcılar aracılığıyla e-sigara eserleri cazip gösterilerek, ziyanları konusunda bilgi vermeden bu eserler sunulmaktadır.
“Endüstri bir vakit içinder sigara reklamı yapmak, bağımlılık yaratmak için hangi taktikleri kullandıysa, artık de e-sigara için aynılarını kullanıyor. ”
Doç. Dr. Sinem İliaz ise e-sigara kullanmasının genç ve çocuk yaşlara kadar düştüğünü söylüyor:
”Gelişmiş ülkelerde e-sigara kullanmasının hayli süratli artması, tüm dünyada bilhassa genç ve çocuklar içinde e-sigara salgınlarının oluşmasına sebep olmuştur. Kokusu olağan sigaraya göre daha hoş, farklı aromalarla cazipliği artırılmaktadır. Bu da genç ve çocukların epey dikkatini çekmektedir.’
”Elimizde kesin sayısal bilgiler olmamakla birlikte, İngiltere ve Amerika’daki kadar olmasa da,Türkiye’de de genç ve çocuklar içinde e-sigara kullanması artmaktadır. Ayrıyeten toplumsal ağlar ve TikTok üzere mecralarda gençlerin pekfazlaca hususta birbirini etkilediği bir gerçektir. E-sigara konusunun da bunun haricinde tutulabileceğini düşünmüyorum.
“Hoş kokusu niçiniyle, e-sigara mamüllerinin konutlarda, çocukların yanında da içildiğini belirten İliaz, ”E-sigara içmenin olağanlaştırılması ile bir arada çocuk ve ergenlerde de bunun ziyanlı bir alışkanlık olmadığına dair niyetler yerleşiyor. Büyükler genç ve çocuklara makûs örnek olabiliyor” dedi.
E-sigara ticaret sitesi yetkilisi ise ” Bizim müşteri kitlemiz ortalama 20-60 yaş içinde. 18 yaş altında tespit ettiğimiz rastgele bir müşteriye kargo çıkışı sağlamıyoruz. Online kargo teslimlerinde kimlik denetimi kargo firması şubesine nazaran değişmektedir. Kargo firmasında da müşteri ayrıntıları mevcuttur” diye konuşuyor.
E-sigara tüketimi nasıl önlenebilir?
Prof. Dr. Elif Dağlı e-sigara tüketiminin önlenebilmesi için yönetmeliklerin denetlenmesi ve caydırıcı yaptırımların olması gerektiğini savunuyor:
”Bağımlılıkla gayret ve bağımlılığın önlenmesi fazlaca önemli, güçlü ve istikrarlı bir siyasi irade gerektiriyor. Sağlam iktisadı olan ülkeler bunu başarabiliyor. Başkalarında ise sanayi kazan-kazan vaatlerini ortaya koyuyor. Yalnızca maddeleri, ilgili yönetmelikleri yapmak da yetmiyor. Bunların uygulanması, alanda -ki artık internet de sahadır- denetlenmesi ve yaptırımlarının caydırıcı olması gerekiyor.
“Yasa dışı e-sigara ticareti ile kolluk güçlerinin gayret etmesi gerekir. Kanunlara muhalif olarak satışına devam eden sanayinin ”vergi kaçağını önlemek için satışın serbestleştirilmesi” talebinin reddedilmesi gerek.”
Doç. Dr. Sinem İliaz da, e-sigaraya karşı olan halimizin olağan sigaradan farklı olmaması gerektiğini söyleyerek, ”Genç ve çocukların önünde sigara içilmemeli, bu aygıtların kullanması özendirilmemeli, e-sigaranın da kullanıcısını nikotin bağımlısı yaptığı unutulmamalıdır. Bugünün e-sigara kullanıcısı gençleri, nikotin bağımlısı olarak geleceğin potansiyel sigara kullanıcısı haline geliyor” diyor.
‘Güvenli bir eser değil’
Sağlığa Evet Derneği Lideri ve Çocuk Sıhhati ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, e-sigara kullanmasından daha sonra görülen akut yan tesirlerin sigaradan daha fazla olduğunu anlatıyor:
”E-sigara inançlı bir eser değildir. E-sigaraya katılan aroma ve tatlandırıcıların teneffüs sistemine ziyanları çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. E-sigaranın tütün içeren klasik sigarayı bıraktırdığına dair bilimsel ispat yoktur. kullanmasın çabucak gerisinden görülen akut yan tesirleri de sigaradan daha fazladır.”
Doç. Dr. Sinem İliaz da e-sigaranın içerisindeki nikotinin bağımlılık geliştirdiğini belirterek şu biçimde konuşuyor:
“Nikotin, olağanda bedenimizde bulunan ve değerli vazifeleri olan bir husus. Lakin bu hususun sigara üzere bir yolla uzun müddetli yüksek dozda alınması bağımlılığa niye olmaktadır.
“E-sigaranın içerisindeki nikotin niçiniyle içen bireyde sigaradakine misal ödül sistemlerini tetikler, memnunluk,tatmin ve rahatlama hissi oluşur ve bağımlılık gelişir. Uyuşturucu bağımlılığında da benzeri düzenekler çalışır.”
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) nazaran her yıl 8 milyondan fazla kişi ”tütün salgını” kararı ömrünü kaybediyor. Bu ölümlerin 1,2 milyonu pasif içicilikten kaynaklanıyor. WHO, tütün salgınını dünyanın karşı karşıya kaldığı en büyük halk sıhhati tehditlerinden biri olarak görüyor.
Sağlık Bakanlığı, BBC Türkçe‘nin elektronik sigara kullanmasıyla ilgili sorularını cevapsız bıraktı.
Elektronik sigaralar, bilhassa sigarayı bırakmak isteyenler içinde giderek yaygınlaşıyor.
Türkiye’de Şubat 2020’de satış ve ithalatının yasaklanmasına karşın internet üzerinden elektronik sigara satışı sürüyor. Google’da “e-sigara” diye yapılan aramalarda fazlaca sayıda şirketin satış yaptığı görülüyor.
Elektronik sigara nedir?
Elektronik sigaralarda, ortasında nikotin, çeşitli aroma ve katkı hususları olan bir sıvı ısıtılarak solunabilecek bir buhar haline getiriliyor. Bu buhar, nefesle çekilerek akciğerlere ulaşıyor.
Uzmanlar, solunan elektronik sigara buharının akciğer tepkileri, teneffüs yetmezliği ve ağır bakımda tedavi gerektirebilecek rahatsızlıklara yol açtığını söylüyor.
Türk Toraks Derneği’nin araştırmasına göre elektronik sigaraların içeriğinde epey çeşitli kimyasallar bulunuyor:
- Propilen
- Glikol
- Gliserol
- Etilen alkol
- Polietilen glikol (PEG400)
- Diasetil dietilen glikol
- Amino-tadalafil
- Rimonabant
- Cannabibinoid
- Nitrozaminler
- Formaldehit
- Asetaldehit keton
- Civa
- Tetrametilpirazi
- Kurşun
- Nikel
- Krom
- Nikotin
- Yapay aromalar
‘Masum bir alternatif olarak sunuluyor’
Memorial Bahçelievler Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Doç. Dr. Sinem İliaz, elektronik sigaraların olağan sigaraya “masum bir alternatif” olarak sunulduğunu belirterek şunları söylüyor:
“Ancak elektronik sigaraya inançlı denilebilmesi için elimizde kâfi ve uzun vadeli bilimsel deliller bulunmuyor. Bunun tersine kısa vadede epeyce olumsuz sonuçları olduğuna dair yayınlar da çıkmaya başladı. Elimizde kesin bilgiler olmamakla birlikte, genç ve çocuklar içinde dünyada olduğu üzere Türkiye’de de elektronik sigara kullanması artıyor.”
‘E-sigara, sigara piyasasının canlı tutulması için kullanılıyor’
E-sigaraların sigara firmaları tarafınca pazarlandığına da dikkat çeken İliaz, sigaranın zararlarından yahut sigara içimini azaltmaya yönelik siyasetlerden dolayı büyük sigara firmalarının da e-sigara pazarına yönelmeye başladığını vurguluyor:
”Amaç içiciye daha az ziyan vermek değil, yalnızca içeriğindeki nikotin niçiniyle bağımlılığı devam ettirmektir. E-sigara içen bireylerin de bir daha olağan sigaraya dönmesi hayli sık karşılaşılan bir durumdur. Sonuç olarak, e-sigaranın firmalar tarafınca tütün/nikotin bağımlılığının, ötürüsıyla sigara piyasasının canlı tutulması için kullanıldığı düşünülmektedir.”
E-sigaraya erişimin kolaylığı, olağan sigara kullanan yahut e-sigarayı denemek isteyen beşerler içinde kıymetli bir yer tutuyor.
Sağlığa Evet Derneği Lideri Prof. Dr. Elif Dağlı, Türkiye’deki e-sigara pazarını şu biçimde özetliyor:
”Ülkemizde e-sigara üretimi ve ithalatı yasak. Ama 18 yaş üstü yolcu şahsî kullanım için bir adet yurt haricinden getirilebiliyor. E-sigaraya yasak bulunmasına karşın ulaşmak maalesef hayli kolay. İnternet arama motorlarına e-sigara yazın, bütün satış siteleri karşınıza çıkıyor.
“Kredi kartı ile online ödeme, kapıda ödeme, havale ile ödeme seçenekleri sunuluyor. Sipariş verildiği anda eserin kargoya verileceği hatta tıpkı gün motorlu kurye ile teslimat yapılacağı beyan ediliyor. Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar bu mamüllerin yasa dışı olarak hayli sayıda internet sitelerinde satıldığı, resmi kargolarla taşındığını gösterdi.”
İnsanlar niye e-sigaraya yöneliyor?
İnsanların e-sigaraya niye yöneldiğini anlatan Doç. Dr. Sinem İliaz, ”Sigara artırımları ve vergilendirmesi, sigaraya olan talebin azaltılması için kullanılan planlı bir devlet ve halk sıhhati stratejisidir. Günlük tüketimi bir paket ve altında olan şahıslar mali niçinlerle e-sigaraya yöneliyor olabilir” diyor.
İnternet üzerinden hizmet veren ve ismini açıklamak istemeyen bir e-sigara ticaret sitesi yetkilisi de, çeşitli sebeplerle elektronik sigaraya ilginin fazla olduğunu söylüyor.
”Kullanıcı olağan sigara kullanırken, sıhhatinde yahut performansında makûs tesirler hissettiğinde e-sigarayı denemek istiyor. Öbür bir etken de sigara artırımları. Sigara artırımları ötürüsıyla talep artışı olabiliyor.
”Biroldukça farklı forumdan, internet sitelerinden yahut Facebook, Telegram, Instagram üzere toplumsal ağlardan e-sigara eserleri satılıyor. Her ne kadar siteler kapatılsa da diğer bir sayfa açılıp, yine satışa devam edilebiliyor. Vakit zaman elden satış yapan mağazalar da var. Bu mağazalar tespit edilince para cezası veriliyor.”
Bu yıl sigaraya altıncı sefer artırım yapıldı. Paket meblağları geçen yıla kıyasla yüzde 50 arttı. En değerli paket sigara fiyatı 33,5 liraya, en düşük paket sigara fiyatı ise 27 TL’ye çıktı.
‘E-sigara kullanması genç ve çocuk yaşlara kadar düştü’
Uzmanlara nazaran e-sigarayla ilgili öbür bir tehlike de, eserleri yeğleyen şahısların yaş aralığı.
Prof. Dr. Elif Dağlı gençlerin e-sigaraya yönelmesinde sigara sanayisinin hissesi olduğunu anlatıyor:
”Gençlerin e-sigaraya yönelmesi için tütün/nikotin/kenevir sanayisi elinden gelen her türlü açık ve zımnî reklamı yapıyor. Toplumsal medya e-sigara görselleri ile dolu. ”Influencer” ismi verilen bilinmeyen reklamcılar aracılığıyla e-sigara eserleri cazip gösterilerek, ziyanları konusunda bilgi vermeden bu eserler sunulmaktadır.
“Endüstri bir vakit içinder sigara reklamı yapmak, bağımlılık yaratmak için hangi taktikleri kullandıysa, artık de e-sigara için aynılarını kullanıyor. ”
Doç. Dr. Sinem İliaz ise e-sigara kullanmasının genç ve çocuk yaşlara kadar düştüğünü söylüyor:
”Gelişmiş ülkelerde e-sigara kullanmasının hayli süratli artması, tüm dünyada bilhassa genç ve çocuklar içinde e-sigara salgınlarının oluşmasına sebep olmuştur. Kokusu olağan sigaraya göre daha hoş, farklı aromalarla cazipliği artırılmaktadır. Bu da genç ve çocukların epey dikkatini çekmektedir.’
”Elimizde kesin sayısal bilgiler olmamakla birlikte, İngiltere ve Amerika’daki kadar olmasa da,Türkiye’de de genç ve çocuklar içinde e-sigara kullanması artmaktadır. Ayrıyeten toplumsal ağlar ve TikTok üzere mecralarda gençlerin pekfazlaca hususta birbirini etkilediği bir gerçektir. E-sigara konusunun da bunun haricinde tutulabileceğini düşünmüyorum.
“Hoş kokusu niçiniyle, e-sigara mamüllerinin konutlarda, çocukların yanında da içildiğini belirten İliaz, ”E-sigara içmenin olağanlaştırılması ile bir arada çocuk ve ergenlerde de bunun ziyanlı bir alışkanlık olmadığına dair niyetler yerleşiyor. Büyükler genç ve çocuklara makûs örnek olabiliyor” dedi.
E-sigara ticaret sitesi yetkilisi ise ” Bizim müşteri kitlemiz ortalama 20-60 yaş içinde. 18 yaş altında tespit ettiğimiz rastgele bir müşteriye kargo çıkışı sağlamıyoruz. Online kargo teslimlerinde kimlik denetimi kargo firması şubesine nazaran değişmektedir. Kargo firmasında da müşteri ayrıntıları mevcuttur” diye konuşuyor.
E-sigara tüketimi nasıl önlenebilir?
Prof. Dr. Elif Dağlı e-sigara tüketiminin önlenebilmesi için yönetmeliklerin denetlenmesi ve caydırıcı yaptırımların olması gerektiğini savunuyor:
”Bağımlılıkla gayret ve bağımlılığın önlenmesi fazlaca önemli, güçlü ve istikrarlı bir siyasi irade gerektiriyor. Sağlam iktisadı olan ülkeler bunu başarabiliyor. Başkalarında ise sanayi kazan-kazan vaatlerini ortaya koyuyor. Yalnızca maddeleri, ilgili yönetmelikleri yapmak da yetmiyor. Bunların uygulanması, alanda -ki artık internet de sahadır- denetlenmesi ve yaptırımlarının caydırıcı olması gerekiyor.
“Yasa dışı e-sigara ticareti ile kolluk güçlerinin gayret etmesi gerekir. Kanunlara muhalif olarak satışına devam eden sanayinin ”vergi kaçağını önlemek için satışın serbestleştirilmesi” talebinin reddedilmesi gerek.”
Doç. Dr. Sinem İliaz da, e-sigaraya karşı olan halimizin olağan sigaradan farklı olmaması gerektiğini söyleyerek, ”Genç ve çocukların önünde sigara içilmemeli, bu aygıtların kullanması özendirilmemeli, e-sigaranın da kullanıcısını nikotin bağımlısı yaptığı unutulmamalıdır. Bugünün e-sigara kullanıcısı gençleri, nikotin bağımlısı olarak geleceğin potansiyel sigara kullanıcısı haline geliyor” diyor.
‘Güvenli bir eser değil’
Sağlığa Evet Derneği Lideri ve Çocuk Sıhhati ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, e-sigara kullanmasından daha sonra görülen akut yan tesirlerin sigaradan daha fazla olduğunu anlatıyor:
”E-sigara inançlı bir eser değildir. E-sigaraya katılan aroma ve tatlandırıcıların teneffüs sistemine ziyanları çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. E-sigaranın tütün içeren klasik sigarayı bıraktırdığına dair bilimsel ispat yoktur. kullanmasın çabucak gerisinden görülen akut yan tesirleri de sigaradan daha fazladır.”
Doç. Dr. Sinem İliaz da e-sigaranın içerisindeki nikotinin bağımlılık geliştirdiğini belirterek şu biçimde konuşuyor:
“Nikotin, olağanda bedenimizde bulunan ve değerli vazifeleri olan bir husus. Lakin bu hususun sigara üzere bir yolla uzun müddetli yüksek dozda alınması bağımlılığa niye olmaktadır.
“E-sigaranın içerisindeki nikotin niçiniyle içen bireyde sigaradakine misal ödül sistemlerini tetikler, memnunluk,tatmin ve rahatlama hissi oluşur ve bağımlılık gelişir. Uyuşturucu bağımlılığında da benzeri düzenekler çalışır.”
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) nazaran her yıl 8 milyondan fazla kişi ”tütün salgını” kararı ömrünü kaybediyor. Bu ölümlerin 1,2 milyonu pasif içicilikten kaynaklanıyor. WHO, tütün salgınını dünyanın karşı karşıya kaldığı en büyük halk sıhhati tehditlerinden biri olarak görüyor.
Sağlık Bakanlığı, BBC Türkçe‘nin elektronik sigara kullanmasıyla ilgili sorularını cevapsız bıraktı.