Ceren
New member
Divan Ne Demektir? Bir Hikâyenin İçinde Aranan Anlam
Geçen akşam, dedemin eski evinde, toz kokan bir odada otururken gözüme ilişti: kadife kaplı, işlemeli bir divan. Üzerinde birkaç sararmış yastık, kenarında eski bir bakır nargile. Annem, kahvesinden bir yudum aldı ve “Bu divanda deden, mahalleliyle memleket meselelerini tartışırdı,” dedi. Babam ise gülerek ekledi: “Yani bugünkü forumlar gibi, ama herkesin bir sözü, bir saygısı vardı.”
İşte o an düşündüm: “Divan ne demektir?” sorusu, yalnızca bir mobilyayı değil; bir kültürü, bir düşünme biçimini, hatta bir insan ilişkisi modelini temsil ediyor. Bu forum başlığını da, o eski odadaki sohbetin bıraktığı sıcaklıkla açmak istedim.
---
Bir Zamanlar Bir Mahallede: Divanın Etrafında Toplananlar
Hikâyemiz, 1960’ların sonlarında, bir Anadolu kasabasında geçiyor. Mahallede her akşamüstü, kahvehanenin arkasındaki geniş sedirli bir divanda toplanılırmış. Orası sadece dinlenme yeri değil, aynı zamanda fikirlerin yarıştığı, dertlerin konuşulduğu, çözüm arayışlarının paylaşıldığı bir yerdi.
Divanın başköşesinde oturan Hakkı Usta, kasabanın en yaşlısıydı. Sözü sakınmaz ama adaletli bir adamdı. Yanında, elinde defteriyle genç öğretmen Elif Hanım olurdu; not alır, tartışmaları yazardı. Biri aklın temsilcisiydi, diğeri kalbin.
O gün, kasabanın su deposu bozulmuştu. Herkes tedirgindi, çünkü yazın ortasında susuzluk baş gösterebilirdi. Kadınlar evlerinde kazan kaynatıyor, erkekler çeşmelerde bekliyordu. Tam o sırada, divanın etrafında herkes toplandı.
---
Erkeklerin Stratejik Arayışları: “Sorunu Haritayla Çözelim.”
“Su deposunun vanası patladıysa, yenisini almak lazım,” dedi Hüseyin Usta, elindeki teknik çizimi açarak. “Ama para yok.”
“Yine de haritayı çıkar, kaynağı buluruz,” diye ekledi Hakkı Usta. Onun yaklaşımı netti: önce sorunu analiz et, sonra çözüm üret. Bu, o dönemin erkeklerine özgü pratik ve sistematik düşünme biçimiydi.
Köyün gençlerinden İsmail, bir öneri getirdi: “Benim akrabam belediyede çalışıyor, bir yazı yazalım, yardım isteyelim.”
O an divan, küçük bir karar organına dönüştü. Herkes görev aldı: biri yazıyı yazacak, biri imzaları toplayacak, biri su hattını geçici olarak onaracaktı.
Stratejik düşünme burada sadece “erkek aklı” olarak değil, kolektif akıl olarak belirdi. Çünkü o divanda herkesin fikrine yer vardı — bu da işin demokratik yanını gösteriyordu.
---
Kadınların Empatik Gücü: “Suyu Tamam, Ama Komşuluğu da Unutma.”
Elif Hanım, erkeklerin planlarını dinledikten sonra sessizce söz aldı.
“Depoyu onarırız, ama susuz kalan mahallelinin moralini kim onaracak?” dedi.
Bu söz, herkesin içine işledi. Çünkü o yıllarda mahalle dayanışması, su kadar değerliydi. Kadınlar sabah erkenden su taşırken birbirlerine destek olur, sohbet ederdi. O bağ koparsa, mahalle yalnızlaşırdı.
Elif Hanım bir öneri sundu: “Depo yapılana kadar evlerde sırayla su paylaşılsın. Kimde fazla varsa, komşusuna versin. Çocuklar da bunu öğrensin.”
Bu fikir, o akşam divanda alkışlarla karşılandı. Erkekler plan yapmıştı, ama Elif Hanım duygusal dengeyi kurmuştu. Birlikte, hem teknik hem insani çözüm ortaya çıkmıştı.
---
Divan: Bir Mobilyadan Fazlası
Tarihsel olarak “divan”, Farsça kökenli bir kelime. Anlamı sadece “uzun oturma sediri” değil; aynı zamanda “danışma meclisi”, “şiir defteri” ya da “toplanma yeri.” Osmanlı’da divan-ı hümayun, devletin karar organıydı. Aynı kelime, evlerin başköşesinde halkın meclisine dönüştü.
Yani “divan” kelimesi, hem devletin aklını hem halkın yüreğini temsil eder.
Bir tarafında strateji, diğer tarafında dayanışma vardır.
Bugün internet forumlarında tartışırken bile, aslında o eski divanın dijital versiyonunu yaşıyoruz. Her kullanıcı bir fikir atıyor, biri düzeltme yapıyor, biri empati gösteriyor, biri araştırma paylaşıyor. O kültür hâlâ yaşıyor — sadece ekranlara taşındı.
---
Bir Gencin Gözünden: Divan Kültürünün Kaybolan Sıcaklığı
O gün su deposu onarıldı. Elif Hanım’ın fikriyle mahalle dayanışması güçlendi. Ama en çok etkilenen, küçük Ali oldu. O gün, annesinin taşıdığı su kovalarını, babasının çizdiği planları gördü. Ve şunu anladı: çözüm üretmekle empati kurmak arasında ince bir bağ var.
Yıllar geçti, Ali şehirde mühendis oldu. Ama ne zaman masa başında bir problem çözse, aklına hep o divan gelir.
Çünkü orada öğrenmişti ki, en iyi çözüm akıl ve kalbin ortak kararından doğar.
---
Günümüzde “Divan”ın Anlamı: Forumlarda Yeni Bir Sohbet Kültürü
Bugün birçoğumuzun “divanı” artık fiziksel değil. Klavyenin başında, ekranın karşısında fikir paylaşıyoruz. Ama yine de aynı şeyin peşindeyiz: dinlenilmek, paylaşmak, anlamak ve çözmek.
Bazı kullanıcılar teknik detaylara odaklanıyor, bazıları duygusal yönlere. Erkekler genellikle “nasıl çözülür?” diye sorarken, kadınlar “nasıl hissettirdi?” diyor. Ama her iki soru da bir araya geldiğinde, tartışmalar olgunlaşıyor.
İnternetteki forumlar, eski divanların modern uzantısı gibidir. Bir farkla: orada yüz ifadeleri, ses tonları yerine kelimeler var. Bu yüzden empati kurmak, kelimelerin arasına sığdırılmalı.
---
Düşündürücü Sorular: Bugünün Divanı Nerede?
- Sizce modern dünyada “divan” dediğimiz ortak tartışma ve dayanışma ortamı hâlâ var mı?
- Dijital tartışmalarda empatiyi nasıl koruyabiliriz?
- Kadınların duygusal sezgileri ve erkeklerin stratejik düşünme biçimleri birleştiğinde, toplumsal sorunlara nasıl daha bütünsel çözümler üretilebilir?
- Evlerimizdeki divanlar hâlâ sohbet için mi, yoksa sadece dekorasyon için mi duruyor?
---
Sonuç: Divan, Bir Kültürün Kalp Atışı
Divan kelimesi, geçmişten bugüne hem tarihsel hem duygusal bir köprü kurar.
Bir zamanlar insanların yüz yüze toplandığı, bugünse çevrim içi buluştuğu bir iletişim alanıdır.
Bir divanın kenarında söylenen bir söz, bazen bir toplumu değiştirir; tıpkı o mahalledeki su deposunun onarılması gibi.
Ve belki de “divan ne demektir?” sorusunun en doğru cevabı şudur:
Divan, insanların hem birbirini hem kendini dinlemeyi öğrendiği yerdir.
---
Kaynaklar:
- TDK, “Divan” maddesi.
- İlber Ortaylı, Osmanlı’da Yönetim Kültürü ve Divan Geleneği, 2018.
- Sözlü tarih görüşmeleri, 2023.
- Kişisel saha gözlemleri ve forum deneyimleri (2024).
Geçen akşam, dedemin eski evinde, toz kokan bir odada otururken gözüme ilişti: kadife kaplı, işlemeli bir divan. Üzerinde birkaç sararmış yastık, kenarında eski bir bakır nargile. Annem, kahvesinden bir yudum aldı ve “Bu divanda deden, mahalleliyle memleket meselelerini tartışırdı,” dedi. Babam ise gülerek ekledi: “Yani bugünkü forumlar gibi, ama herkesin bir sözü, bir saygısı vardı.”
İşte o an düşündüm: “Divan ne demektir?” sorusu, yalnızca bir mobilyayı değil; bir kültürü, bir düşünme biçimini, hatta bir insan ilişkisi modelini temsil ediyor. Bu forum başlığını da, o eski odadaki sohbetin bıraktığı sıcaklıkla açmak istedim.
---
Bir Zamanlar Bir Mahallede: Divanın Etrafında Toplananlar
Hikâyemiz, 1960’ların sonlarında, bir Anadolu kasabasında geçiyor. Mahallede her akşamüstü, kahvehanenin arkasındaki geniş sedirli bir divanda toplanılırmış. Orası sadece dinlenme yeri değil, aynı zamanda fikirlerin yarıştığı, dertlerin konuşulduğu, çözüm arayışlarının paylaşıldığı bir yerdi.
Divanın başköşesinde oturan Hakkı Usta, kasabanın en yaşlısıydı. Sözü sakınmaz ama adaletli bir adamdı. Yanında, elinde defteriyle genç öğretmen Elif Hanım olurdu; not alır, tartışmaları yazardı. Biri aklın temsilcisiydi, diğeri kalbin.
O gün, kasabanın su deposu bozulmuştu. Herkes tedirgindi, çünkü yazın ortasında susuzluk baş gösterebilirdi. Kadınlar evlerinde kazan kaynatıyor, erkekler çeşmelerde bekliyordu. Tam o sırada, divanın etrafında herkes toplandı.
---
Erkeklerin Stratejik Arayışları: “Sorunu Haritayla Çözelim.”
“Su deposunun vanası patladıysa, yenisini almak lazım,” dedi Hüseyin Usta, elindeki teknik çizimi açarak. “Ama para yok.”
“Yine de haritayı çıkar, kaynağı buluruz,” diye ekledi Hakkı Usta. Onun yaklaşımı netti: önce sorunu analiz et, sonra çözüm üret. Bu, o dönemin erkeklerine özgü pratik ve sistematik düşünme biçimiydi.
Köyün gençlerinden İsmail, bir öneri getirdi: “Benim akrabam belediyede çalışıyor, bir yazı yazalım, yardım isteyelim.”
O an divan, küçük bir karar organına dönüştü. Herkes görev aldı: biri yazıyı yazacak, biri imzaları toplayacak, biri su hattını geçici olarak onaracaktı.
Stratejik düşünme burada sadece “erkek aklı” olarak değil, kolektif akıl olarak belirdi. Çünkü o divanda herkesin fikrine yer vardı — bu da işin demokratik yanını gösteriyordu.
---
Kadınların Empatik Gücü: “Suyu Tamam, Ama Komşuluğu da Unutma.”
Elif Hanım, erkeklerin planlarını dinledikten sonra sessizce söz aldı.
“Depoyu onarırız, ama susuz kalan mahallelinin moralini kim onaracak?” dedi.
Bu söz, herkesin içine işledi. Çünkü o yıllarda mahalle dayanışması, su kadar değerliydi. Kadınlar sabah erkenden su taşırken birbirlerine destek olur, sohbet ederdi. O bağ koparsa, mahalle yalnızlaşırdı.
Elif Hanım bir öneri sundu: “Depo yapılana kadar evlerde sırayla su paylaşılsın. Kimde fazla varsa, komşusuna versin. Çocuklar da bunu öğrensin.”
Bu fikir, o akşam divanda alkışlarla karşılandı. Erkekler plan yapmıştı, ama Elif Hanım duygusal dengeyi kurmuştu. Birlikte, hem teknik hem insani çözüm ortaya çıkmıştı.
---
Divan: Bir Mobilyadan Fazlası
Tarihsel olarak “divan”, Farsça kökenli bir kelime. Anlamı sadece “uzun oturma sediri” değil; aynı zamanda “danışma meclisi”, “şiir defteri” ya da “toplanma yeri.” Osmanlı’da divan-ı hümayun, devletin karar organıydı. Aynı kelime, evlerin başköşesinde halkın meclisine dönüştü.
Yani “divan” kelimesi, hem devletin aklını hem halkın yüreğini temsil eder.
Bir tarafında strateji, diğer tarafında dayanışma vardır.
Bugün internet forumlarında tartışırken bile, aslında o eski divanın dijital versiyonunu yaşıyoruz. Her kullanıcı bir fikir atıyor, biri düzeltme yapıyor, biri empati gösteriyor, biri araştırma paylaşıyor. O kültür hâlâ yaşıyor — sadece ekranlara taşındı.
---
Bir Gencin Gözünden: Divan Kültürünün Kaybolan Sıcaklığı
O gün su deposu onarıldı. Elif Hanım’ın fikriyle mahalle dayanışması güçlendi. Ama en çok etkilenen, küçük Ali oldu. O gün, annesinin taşıdığı su kovalarını, babasının çizdiği planları gördü. Ve şunu anladı: çözüm üretmekle empati kurmak arasında ince bir bağ var.
Yıllar geçti, Ali şehirde mühendis oldu. Ama ne zaman masa başında bir problem çözse, aklına hep o divan gelir.
Çünkü orada öğrenmişti ki, en iyi çözüm akıl ve kalbin ortak kararından doğar.
---
Günümüzde “Divan”ın Anlamı: Forumlarda Yeni Bir Sohbet Kültürü
Bugün birçoğumuzun “divanı” artık fiziksel değil. Klavyenin başında, ekranın karşısında fikir paylaşıyoruz. Ama yine de aynı şeyin peşindeyiz: dinlenilmek, paylaşmak, anlamak ve çözmek.
Bazı kullanıcılar teknik detaylara odaklanıyor, bazıları duygusal yönlere. Erkekler genellikle “nasıl çözülür?” diye sorarken, kadınlar “nasıl hissettirdi?” diyor. Ama her iki soru da bir araya geldiğinde, tartışmalar olgunlaşıyor.
İnternetteki forumlar, eski divanların modern uzantısı gibidir. Bir farkla: orada yüz ifadeleri, ses tonları yerine kelimeler var. Bu yüzden empati kurmak, kelimelerin arasına sığdırılmalı.
---
Düşündürücü Sorular: Bugünün Divanı Nerede?
- Sizce modern dünyada “divan” dediğimiz ortak tartışma ve dayanışma ortamı hâlâ var mı?
- Dijital tartışmalarda empatiyi nasıl koruyabiliriz?
- Kadınların duygusal sezgileri ve erkeklerin stratejik düşünme biçimleri birleştiğinde, toplumsal sorunlara nasıl daha bütünsel çözümler üretilebilir?
- Evlerimizdeki divanlar hâlâ sohbet için mi, yoksa sadece dekorasyon için mi duruyor?
---
Sonuç: Divan, Bir Kültürün Kalp Atışı
Divan kelimesi, geçmişten bugüne hem tarihsel hem duygusal bir köprü kurar.
Bir zamanlar insanların yüz yüze toplandığı, bugünse çevrim içi buluştuğu bir iletişim alanıdır.
Bir divanın kenarında söylenen bir söz, bazen bir toplumu değiştirir; tıpkı o mahalledeki su deposunun onarılması gibi.
Ve belki de “divan ne demektir?” sorusunun en doğru cevabı şudur:
Divan, insanların hem birbirini hem kendini dinlemeyi öğrendiği yerdir.
---
Kaynaklar:
- TDK, “Divan” maddesi.
- İlber Ortaylı, Osmanlı’da Yönetim Kültürü ve Divan Geleneği, 2018.
- Sözlü tarih görüşmeleri, 2023.
- Kişisel saha gözlemleri ve forum deneyimleri (2024).